Historia pałacu w Bobrownikach Małych

100x100-bobrownikiPrzed laty wiernym strażnikiem wielkopańskich, a nieraz i hrabiowskich tajemnic był istniejący do dziś ceglany mur. Oddzielał on zabudowania dworskie od lichych drewnianych chłopskich chałup. Obecnie ten swoisty obrońca nie ma już nic ze swej dawnej dumy. Osierociła go wojna, a czas niemiłosiernie powybijał jego cegły. Ze wspaniałych pałaców nie zostało śladu, a przez lata na miejscu dawnej sali balowej chłopi sadzili buraki, czym – jak pisał Witos – zgorszone było ptactwo siedzące na kilku ostatnich olbrzymich drzewach.

Niewielka ilość zachowanych informacji na temat kompleksu dworskiego w Bobrownikach Małych, niezmiernie utrudnia opisanie jego historii. Wiadomo, że w 1780 roku budynki folwarczne były w bardzo kiepskim stanie. Kryty słomą budynek mieszkalny z walącym się dachem obejmował: sień, izdebkę, komorę i piekarnie. Nie lepiej przedstawiał się obraz budynków gospodarczych: czterech stajen, stodoły, młocarni i walących się szop. Jedynie spichlerz był nowy.  Prawdopodobnie taki stan trwał, aż do początku XIX wieku.

Kolejne wiadomości na temat pałacu pochodzą dopiero z okresu rabacji galicyjskiej, kiedy to „chłopi…, na zamku zabrali nieco butelek wina…” – jak relacjonował zarządca Buchta ówczesnemu właścicielowi Bobrownik Franciszkowi Brzozowskiemu. Określenie zamek z pewnością użyte zostało na wyrost, nie mniej świadczy to, że budynek ten już w tym czasie był obiektem okazałym i reprezentacyjnym.  Pierwsze bardziej szczegółowe informacje zawiera mapa wojskowa Galicji z lat 1861 – 1864. Zastanawiający jest kształt pałacu, który prawdopodobnie w tym czasie nie posiadał bocznych skrzydeł. Trudno jednak w tej sprawie zająć jednoznaczne stanowisko, ponieważ kształt ten równie dobrze może być skutkiem uproszczenia mapy, wynikającym z jej skali. Pod koniec lat sześćdziesiątych XIX wieku, układ zabudowań dworskich ulega znaczącej zmianie, co przedstawia mapa katastralna z 1871 roku.

W dokumentach po Marii i Ignacym Potulickich, będących w zbiorach Ossolineum, znajdują się dwa rysunki. Pierwszy opisany jest, jako „Plan przemian w pałacu Bobrownikach”, drugi bez opisu, ale niewątpliwie przedstawia wcześniejszy układ budynku. Główne wejście do pałacu znajdowało się od strony Dobczyc, gdzie przez werandę wchodziło się do przestronnego przedpokoju. Po prawej stronie umiejscowiona była sala jadalna, dalej salon i pokój kwiatowy. Na lewo, z przedpokoju prowadziły drzwi do pokoi dziennych, za którymi znajdowała się kuchnia i spiżarnia. Na piętrze były jeszcze cztery pokoje gościnne. Podczas prac modernizacyjnych w 1878 roku, w środkowej części budynku poprowadzono korytarz usprawniający komunikację. Układ ten, nie licząc drobnych zmian, zachował się prawdopodobnie aż do stycznia 1915 roku, kiedy to w wyniku działań wojennych budynek doszczętnie spłonął.

Tekst przygotował: Franciszek Wrona

Źródło:

  • Witos W.: Kilka uwag do Braci Włościan i innych Polaków. [w:] Rocznik Dziejów Ruchu Ludowego, Warszawa 1965, nr 7
  • Kiryk F., Ruta Z.: Wierzchosławice. Dzieje wsi i gmin, Kraków 1994
  • Mapa indykacyjna Bobrownik Małych z Dobczycami, wykonana na podkładzie mapy katastralnej z 1871 roku. Archiwum Narodowe w Krakowie, Inwentarz KT si2
  • Papiery Marii z Husarzewskich i Ignacego Potulickich z lat 1834-1878. Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Rękopis nr 12386/III
  • http://mapire.eu/en/map/collection/secondsurvey/?zoom=16&lat=50.05873&lon=20.88586

Możesz również polubić…

2 komentarze

  1. jaceks pisze:

    Witam.
    Autorowi należą się słowa uznania za dokładne schematy. Uzupełnieniem do nich są fragment z monografii „Wierzchosławice” str. 220 do 224. Są to fragmenty akt sprawy spadkowej zawierające dokładny opis pałacu, zabudowań folwarku i inwentarza z 1900 roku. Pałac w Bobrownikach Małych odżywa i nabiera kształtów. Pozdrawiam.

  2. BOBROWIAK w KUTNIE pisze:

    Dziękuje autorowi za ciekawą i udokumentowaną publikacje, przypominającą historię naszej rodzinnej wsi. Więcej takich publikacji.
    Pozdrawiam M. Banek

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *