Zmiany koryta Dunajca w okolicach Bobrownik
Po przeprowadzonej końcem XIX wieku regulacji, Dunajec znacznie zmienił swoje oblicze. Charakterystyczne wcześniej szerokie meandry przemieniono w stosunkowo wąskie jednonurtowe koryto. Transformacja ta wywołała w kolejnych latach silną erozję wgłębną. Tylko w okresie 1880 – 1990 w przekroju wodowskazowym Żabno dno rzeki obniżyło się o 3,1 m, natomiast w przekroju wodowskazowym Zgłobice pogłębienie koryta było jeszcze większe i wyniosło 3,4 m. Przez lata opuszczone przez rzekę meandry wykorzystywane były rolniczo, a w ostatnim czasie coraz częściej zamieniane są w wyrobiska żwiru. Niestety ze względu na niewielką ilość zachowanych dokumentów trudno ustalić chronologię wędrówek Dunajca. Pierwsze bardziej szczegółowe informacje pochodzą dopiero z XV wieku.
W roku 1449 rozgorzał spór o pole Brzyska przylegające do Ostrowa i Gosławic, które rzeka zmieniając koryto odcięła od wsi Świerczków. Dobrze zmiany położenia Dunajca ilustrują dzieje kościoła jurkowskiego, który już za czasów Długosza był kilkukrotnie przenoszony, aż ostatecznie znalazł miejsce na samym skraju wsi. Podobna sytuacja miała miejsce w Komorowie. W trakcie wizji sądowej w 1624 roku, miejscowi chłopi zeznali, że wieś kilkukrotnie przenosiła zabudowania uciekając od brzegu Dunajca.
Początkiem XVI wieku, w części Rudki należącej do klasztoru tynieckiego, wymieniany jest młyn na Dunajcu, a w późniejszym okresie również karczma przewoźna. W roku 1668 odnotowano, że młyn w tej wsi mełł tylko z rzadka z powodu ustąpienia wody. W r. 1625 rozgorzał spór o Kępę Komorowską i grunt zwany Iglin leżący pomiędzy Bobrownikami, a Białą i Komorowem. Po wyschnięciu starego koryta Dunajca, Kępa była porośnięta wierzbami, aż około r. 1600 dzierżawca Białej, Komorowa i Chyszowa Achacy Jordan polecił wykarczować tam nowinę i przyłączyć do folwarku chyszowskiego. W r. 1670 w wyniku ugody dziedzic Bobrownik Andrzej Szczepanowski sprzedał właścicielowi Białej i Komorowa część ze spornego gruntu Iglin od kopca rudeckiego wraz ze Starym Dunajczyskiem, ponadto błonia do końca granic Białej ku Klikowej.
W opisie granic wsi Rudka z końca XVIII wieku, miejscowi chłopi zeznali, że idąc w stronę Dunajca od wymienionego wcześniej kopca granicznego – stanowiącego koniec granicy z Bobrownikami Małymi, pola po prawej należą do Rudki, a po lewej do wsi Biała. Inny przebieg tej granicy opisany jest w katastrze gruntowym dla wsi Komorów, gdzie zaznaczono, że od wymienionego wcześniej kopca rozciągało się jezioro zwane Stare Dunajczysko, które rozdzielało pola komorowskie od rudeckich. Następnie granica Rudki biegła samym brzegiem Dunajca, po czym znów w drugim miejscu zaczynała się granica między wsią Rudka i Komorów.
Według ustaleń byłego proboszcza rudeckiego księdza Maziarza, cztery domy w Dolnym Komorowie, zgodnie z dawnymi aktami metrykalnymi należały do wsi Biała.
W pewnej mierze, powyżej opisane zmiany koryta Dunajca można prześledzić na historycznych mapach zamieszczonych w serwisie internetowym https://maps.arcanum.com/en/. Można tam porównać przebieg rzeki z XVIII i XIX wieku, z mapami współczesnymi. Przejście pomiędzy widokami płynnie reguluje się suwakiem umieszczonym w prawym górnym rogu „opacity”.
Tekst przygotował: Franciszek Wrona
